Halford John Mackinder

Dimitris Stamatios | april 17, 2023

Samenvatting

Sir Halford John Mackinder (15 februari 1861 – 6 maart 1947) was een Engels geograaf, academicus en politicus, die wordt beschouwd als een van de grondleggers van zowel de geopolitiek als de geostrategie. Hij was van 1892 tot 1903 de eerste directeur van het University Extension College, Reading (dat later de Universiteit van Reading werd), en van 1903 tot 1908 directeur van de London School of Economics. Terwijl hij zijn academische carrière deeltijds voortzette, was hij ook parlementslid voor Glasgow Camlachie van 1910 tot 1922. Vanaf 1923 was hij hoogleraar geografie aan de London School of Economics.

Mackinder werd geboren in Gainsborough, Lincolnshire, Engeland, als zoon van een arts, en volgde zijn opleiding aan de Queen Elizabeth’s Grammar School in Gainsborough, Epsom College en Christ Church, Oxford. In Oxford ging hij natuurwetenschappen studeren en specialiseerde zich in zoölogie bij Henry Nottidge Moseley, de naturalist van de Challenger-expeditie. Toen hij geschiedenis ging studeren, merkte hij op dat hij “terugkeerde naar een oude interesse en de moderne geschiedenis opnam met het idee om te zien hoe de evolutietheorie zich zou manifesteren in de menselijke ontwikkeling”. Hij was een groot voorstander van het behandelen van zowel fysische als menselijke geografie als één discipline. Mackinder was voorzitter van de Oxford Union in 1883.

Hij behaalde een graad in biologie in 1883 en een in moderne geschiedenis het jaar daarop.

In 1887 publiceerde hij “On the Scope and Methods of Geography”, een manifest voor de Nieuwe Geografie. Een paar maanden later werd hij benoemd tot lezer in de geografie aan de Universiteit van Oxford, waar hij het onderwijs in het vak introduceerde. Zoals Mackinder zelf zei: “een platform is gegeven aan een geograaf”. Dit was in die tijd wellicht de meest prestigieuze academische positie voor een Britse geograaf. In 1892 werd hij de eerste directeur van het University Extension College in Reading, een functie die hij behield tot hij in 1903 werd opgevolgd door William Macbride Childs. Het college werd de Universiteit van Reading in 1926, een ontwikkeling die niet weinig te danken was aan zijn vroege leiding van de instelling. In 1893 was hij een van de oprichters van de Geographical Association, die het aardrijkskundeonderwijs op scholen bevordert. Later werd hij voorzitter van de GA van 1913 tot 1946 en was hij voorzitter van 1916-17.

In 1895 was hij een van de oprichters van de London School of Economics. In Oxford was Mackinder de drijvende kracht achter de oprichting van een School of Geography in 1899. In hetzelfde jaar leidde hij een expeditie van de eerste Europeanen die Mount Kenya beklommen. Tijdens deze expeditie werden acht van zijn Afrikaanse dragers gedood; het is omstreden wie hen gedood heeft, aangezien zowel Mackinder als een andere man, Edward Saunders, met de dood werden bedreigd. In 1902 publiceerde hij Britain and the British Seas, dat de eerste uitgebreide geomorfologie van de Britse eilanden bevatte en een klassieker werd in de regionale geografie. Hij was lid van de eetclub Coefficients, in 1902 opgericht door de Fabian campagnevoerders Sidney en Beatrice Webb, die sociale hervormers en voorstanders van nationale efficiëntie samenbracht.

In 1904 gaf Mackinder een verhandeling over “The Geographical Pivot of History” aan de Royal Geographical Society, waarin hij de Heartland Theory formuleerde. Dit wordt vaak beschouwd als een, zo niet het, moment waarop de geopolitiek als studiegebied werd opgericht, hoewel Mackinder de term niet gebruikte. Hoewel de Heartland Theorie aanvankelijk weinig aandacht kreeg buiten de geografie, zou deze theorie later enige invloed uitoefenen op het buitenlands beleid van wereldmachten. Mogelijk teleurgesteld omdat hij geen volledige leerstoel kreeg, verliet Mackinder Oxford en werd hij in hetzelfde jaar directeur van de London School of Economics. Na 1908 concentreerde hij zich op het bepleiten van de zaak van de keizerlijke eenheid en doceerde slechts parttime. Hij stelde zich zonder succes kandidaat als Liberal Unionist in een tussentijdse verkiezing voor Hawick Burghs in 1909. Hij werd in januari 1910 in het parlement gekozen als Liberaal Unionistisch lid voor het kiesdistrict Glasgow Camlachie en werd in 1922 als Unionist verslagen. Voor zijn diensten als parlementslid werd hij in 1920 geridderd.

Zijn volgende grote werk, Democratic Ideals and Reality: A Study in the Politics of Reconstruction, verscheen in 1919. Het volgde op het boek uit 1904 getiteld The Geographic Pivot of the History, en presenteerde zijn theorie van het Heartland en pleitte ervoor om op de vredesconferentie van Parijs volledig rekening te houden met geopolitieke factoren en stelde de (geografische) realiteit tegenover het idealisme van Woodrow Wilson. Het beroemdste citaat van het boek was: “Wie Oost-Europa beheerst, beheerst het Heartland; wie het Heartland beheerst, beheerst het Wereldeiland; wie het Wereldeiland beheerst, beheerst de Wereld.” Deze boodschap werd opgesteld om de wereldleiders op de vredesconferentie van Parijs te overtuigen van het cruciale belang van Oost-Europa als strategische route naar het Heartland. Deze werden door de vredesonderhandelaars gecreëerd, maar bleken in 1939 geen doeltreffende bolwerken te zijn (hoewel dit kan worden gezien als een falen van andere, latere staatslieden tijdens het interbellum). Hij waarschuwde vooral voor de mogelijkheid van een nieuwe grote oorlog (een waarschuwing die ook door de econoom John Maynard Keynes werd gegeven).

Mackinder was anti-Bolsjewiek, en als Brits Hoge Commissaris in Zuid-Rusland eind 1919 en begin 1920, tijdens de Russische Burgeroorlog, benadrukte hij de noodzaak voor Groot-Brittannië om haar steun aan de Wit-Russische krachten, die hij probeerde te verenigen, voort te zetten. Mackinder’s laatste grote werk was het artikel uit 1943, “The Round World and the Winning of the Peace,” waarin hij zich een naoorlogse wereld voorstelde. Hij herhaalde en breidde zijn Heartland-visie van de wereld uit, waarbij hij suggereerde dat de Atlantische Oceaan zou worden besprongen, waarbij de invloed van Noord-Amerika in de regio zou worden getrokken door het gebruik van Groot-Brittannië als “moated aerodrome”. Elders in de wereld, voorbij de “gordel van woestijnen en wildernis” en de “Grote Oceaan”-regio van de Indo-Pacifische rand, was het “Moessonland”-gebied van India en China dat aan macht zou winnen.

Mackinder was een tijdgenoot van de drie jaar later geboren Zweedse politicoloog Rudolf Kjellén, die net als Mackinder van 1910 tot 1922 (het jaar van zijn dood) conservatief lid van het nationale parlement was. De twee vaders van de geopolitiek waren beiden van mening dat de ontwikkeling van het internationale vervoer over land zo snel ging “dat het voordeel van de zeemogendheden meer van historisch belang was”. Daarom stelden zij dat de spil van de mondiale politieke macht de beheersing van Eurazië over land was, terwijl een zeemacht – zoals Groot-Brittannië – een secundaire rol speelde. Zij waren het oneens over Mackinder’s nadruk op het dienen van het Britse Rijk.

Het werk van Mackinder maakte de weg vrij voor de vestiging van de geografie als een aparte discipline in het Verenigd Koninkrijk. Zijn rol in de bevordering van het aardrijkskundeonderwijs is waarschijnlijk groter dan die van welke andere Britse geograaf dan ook.

Oxford benoemde pas in 1932 een hoogleraar aardrijkskunde, maar zowel de Universiteit van Liverpool als de Universiteit van Wales, Aberystwyth, stelden in 1917 leerstoelen aardrijkskunde in. Mackinder zelf werd in 1923 hoogleraar geografie aan de Universiteit van Londen (London School of Economics).

Mackinder wordt vaak gecrediteerd voor de introductie van twee nieuwe termen in de Engelse taal: “manpower” en “heartland”. In 1944 ontving hij de Charles P. Daley medaille van de American Geographical Society, en in 1945 kreeg hij de Royal Geographical Society’s Patron’s Gold Medal voor zijn verdiensten voor de bevordering van de geografie.

De Heartland-theorie en meer in het algemeen de klassieke geopolitiek en geostrategie waren van grote invloed op het Amerikaanse strategische beleid tijdens de Koude Oorlog. Ongetwijfeld is zij daarna voortgezet. De theorie heeft een opleving gekend door toepassing op China’s Belt and Road Initiative.

Bewijzen van Mackinder’s Heartland Theory zijn te vinden in het werk van geopoliticus Dimitri Kitsikis, met name in zijn geopolitieke model “Intermediate Region”. In het boek Sri Lanka at Crossroads herneemt Asanga Abeyagoonasekera de kaart van Mackinder uit 1904 en benadrukt hij het geostrategische belang van Sri Lanka. Swaran Singh schrijft over het werk: “Asanga heeft het over de ‘buitenste sikkel’ van Mackinder, waardoor hij twee andere naties, Groot-Brittannië en Japan, op dezelfde manier gewijd ziet. Maar omdat de wereld volgens de axioma’s van Mahania van de continenten naar de oceanen afdrijft, blijft alleen Sri Lanka over, dat midden in de mondiale oost-west-supersnelweg van zeewegen ligt die de twee uiteinden van het geopolitieke paradigma van de Indo-Pacific met elkaar verbinden.”

Opmerkingen

Bibliografie

Bronnen

1. Halford Mackinder
2. Halford John Mackinder
3. ^ Edmund W. Gilbert, British Pioneers in Geography (Newton Abbot, David & Charles, 1972), p. 141.
4. ^ Sloan, Geoffrey R. (1 January 1988). Geopolitics in United States Strategic Policy, 1890–1987. St. Martin’s Press. p. 6. ISBN 9780312019549.
5. Halford John Mackinder, Chap. 3 (The Seaman’s Point of View), in Democratic Ideals and Reality (London, U.K.: Constables and Company Ltd., 1919), pp.88.
6. Sequeira, Tenente-coronel Jorge Manuel Dias. «As Teorias Geopolíticas e Portugal». REVISTA MILITAR (em inglês). Consultado em 18 de dezembro de 2019
7. H.J. Mackinder, “A Journey to the Summit of Mount Kenya, British East Africa”, The Geographical Journal, Vol. 15, No. 5 (May, 1900), pp. 453-476
8. L. M. Cantor, The Royal Geographical Society and the Projected London Institute of Geography 1892-1899. The Geographical Journal, Vol. 128, No. 1 (Mar., 1962), pp. 30-35
9. H.J. Mackinder, Democratic Ideals and Reality. New York: Holt, 1919.
10. Aymeric Chauprade, « Mackinder, théoricien de la suprématie anglo-saxonne », La Nouvelle Revue d’histoire, no 58, janvier-février 2012, p. 25-27
11. ^ H.J. Mackinder, On the Scope and Methods of Geography, Proceedings of the Royal Geographical Society and Monthly Record of Geography, New Monthly Series, Vol. 9, No. 3 (Marzo, 1887), pp. 141-174; J. F. Unstead, H. J. Mackinder and the New Geography, The Geographical Journal, Vol. 113, (Jan. – Jun., 1949), pp. 47-57