Carl Ritter

Mary Stone | 5 maja, 2023

Streszczenie

Carl Ritter (7 sierpnia 1779 – 28 września 1859) był niemieckim geografem. Obok Alexandra von Humboldta uważany jest za jednego z twórców nowoczesnej geografii. Od 1825 r. do śmierci zajmował pierwszą katedrę geografii na Uniwersytecie w Berlinie.

Carl Ritter urodził się w Quedlinburgu, jako jedno z sześciorga dzieci szanowanego lekarza F. W. Rittera.

Ojciec Rittera zmarł, gdy ten miał dwa lata. W wieku pięciu lat został zapisany do szkoły Schnepfenthal Salzmann, która skupiała się na badaniu przyrody (najwyraźniej pod wpływem pism Jean-Jacquesa Rousseau dotyczących edukacji dzieci). Doświadczenie to miało wpływ na całe życie Rittera, który nadal interesował się nowymi metodami edukacji, w tym Johanna Heinricha Pestalozziego. W istocie duża część pism Rittera opierała się na trzech etapach nauczania Pestalozziego: przyswajaniu materiału, ogólnym porównywaniu materiału i tworzeniu ogólnego systemu.

Po ukończeniu szkoły Ritter został przedstawiony Bethmannowi Hollwegowi, bankierowi z Frankfurtu. Ustalono, że Ritter zostanie korepetytorem dzieci Hollwega, ale w międzyczasie będzie uczęszczał na uniwersytet w Halle na koszt swojego patrona. Jego obowiązki jako guwernera rozpoczęły się w 1798 roku i trwały przez piętnaście lat. Lata 1814-1819, które spędził w Getyndze, aby nadal doglądać swoich uczniów, były tymi, w których zaczął studiować wyłącznie geografię. Tam też poślubił Lilli Kramer z Duderstadt oraz napisał i opublikował dwa pierwsze tomy swojej Erdkunde.

W 1819 roku został profesorem historii we Frankfurcie, a w 1820 roku otrzymał nominację na wykładowcę historii na Uniwersytecie Berlińskim. W 1821 roku Ritter uzyskał tam doktorat, a w 1825 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym. Wykładał również w pobliskiej uczelni wojskowej. Szczególnie interesował się badaniem Afryki i utrzymywał stałe kontakty z brytyjskimi uczonymi i kręgami naukowymi, takimi jak Królewskie Towarzystwo Geograficzne. Był jednym z nauczycieli akademickich odkrywcy Heinricha Bartha, który z ramienia rządu brytyjskiego podróżował po północnej i zachodniej Afryce, aby negocjować traktaty, które miały powstrzymać transsaharyjski handel niewolnikami. Sam Carl Ritter był oddanym propagandystą antyniewolnictwa w Niemczech.

Wpływ Rittera na geografię był szczególnie godny uwagi, ponieważ wyniósł on nową koncepcję przedmiotu. W jego ujęciu:

geografia była rodzajem fizjologii i anatomii porównawczej ziemi: rzeki, góry, lodowce, &c., były tak wieloma odrębnymi organami, z których każdy miał swoje odpowiednie funkcje; i jak jego fizyczny szkielet jest podstawą człowieka, determinując w dużym stopniu jego życie, tak struktura każdego kraju jest wiodącym elementem w historycznym postępie narodu. Ziemia jest kosmicznym indywiduum o szczególnej organizacji, ens sui generis o postępującym rozwoju: zbadanie tej indywidualności ziemi jest zadaniem geografii.

W 1822 roku Ritter został wybrany do Pruskiej Akademii Nauk, a w 1824 roku został członkiem korespondentem Société Asiatique de Paris. W 1828 r. założył Gesellschaft für Erdkunde zu Berlin (Berlińskie Towarzystwo Geograficzne). W 1849 r. został wybrany zagranicznym członkiem honorowym Amerykańskiej Akademii Sztuk i Nauk. W 1856 roku został mianowany kuratorem Królewskiego Instytutu Kartograficznego w Prusach. Zmarł w Berlinie w 1859 roku.

W 1865 roku przy wejściu do Bruehl w Quedlinburgu zainstalowano pomnik Rittera. Dom, w którym się urodził, numer 15 Steinbrücke, został zburzony w 1955 roku. Przy szkole Mummental znajduje się dodatkowy pomnik honorujący zarówno Rittera, jak i jego nauczyciela Johanna Christopha Friedricha GutsMuthsa. Pasmo Rittera w Kalifornii nosi jego imię.

Wielkie Dzieło

19-częściowe (21 tomów) dzieło Carla Rittera „Erdkunde im Verhältnis zur Natur und zur Geschichte des Menschen oder allgemeine, vergleichende Geographie, als sichere Grundlage des Studiums und Unterricts in physicalischen und historischen Wissenschaften” jest jednym z najobszerniejszych dzieł literatury geograficznej napisanych przez jednego autora. Dwa pierwsze tomy zostały wydane przez G. Reimera odpowiednio w 1817 i 1818 roku, po czym trzeci ukazał się dopiero w 1822 roku. W tym czasie Ritter napisał i opublikował „Vorhalle der europäischen Völkergeschichte vor Herodotus um den Kaukasus und um die Gestade des Pontus, eine Abhandlung zur Altertumskunde”, która zaznaczyła zainteresowanie Rittera Indiami. Miał on również służyć jako przejście do trzeciego tomu „Erdkunde”, który ukazał się najpierw w 1835 roku.

W sumie Ritter zamierzał napisać wszechstronną geografię obejmującą cały glob. Jego dzieło miało się składać z trzech części:

1. Forma stała lub kontynenty

2. Forma płynna lub elementy

3. Ciała w trzech sferach natury

Część pierwsza miała objąć kontynenty kuli ziemskiej, zaczynając od „Starego Świata” i pracując do „Nowego Świata”. Proponowana tu dynamika starego i nowego nie odpowiada współczesnym wyobrażeniom, odnosi się raczej do ewolucji działalności człowieka na naszej planecie w rozumieniu Rittera. W konsekwencji, jak zauważa Hanno Beck, „najbardziej skrajne części świata, zdaniem Rittera, na północy, południu i wschodzie są w praktyce częścią Nowego Świata w takim samym stopniu jak Ameryka”. Ze względu na kolosalną skalę swojego projektu, Ritter nigdy nie był w stanie go ukończyć, ale ostatni rozdział pierwszej części powinien był zakończyć się podsumowaniem każdego kontynentu i jego „głównych form oraz ich wpływu na naturę i historię: miało to być osiągnięte w krótkiej formie i wykorzystane jako wkład do badania „wielkiej całości”.

Część druga miała zajmować się formami płynnymi; rozumiano przez to wodę, powietrze i ogień. Elementy te odpowiadają w przybliżeniu badaniom z zakresu hydrografii, meteorologii, klimatologii, a także wulkanologii. Również ta część miała być badana w ramach całego systemu.

Ostatnia część proponowanej pracy miała być poświęcona wzajemnym związkom życia organicznego z geografią i historią. Częścią i nieodłącznym elementem podejścia Rittera do geografii było określenie relacji pomiędzy danymi zmiennymi. Szczególnie interesował go rozwój tych relacji w czasie i to, jak ich elementy składowe (zwierzęta i ziemia) przyczyniły się do tej ewolucji. Zapożyczając koncepcję „organicznej jedności” używanej przez Alexandra von Humboldta, Ritter poszedł dalej mówiąc, że geografia bez niej jest po prostu niemożliwa.

Metodologia

Metodologia stosowana przez Rittera była indukcyjna, polegająca na kompilacji dużych ilości informacji i materiałów oraz tworzeniu z tych tekstów teorii. Ten styl badań był bardzo krytykowany przez współczesnych. August Wilhelm Schlegel w liście do Johannesa Schulze ubolewa nad tym, że „W rzeczywistości jest już najwyższy czas, aby studia nad zabytkami indiańskimi uczynić poważnymi. W Niemczech modne jest mieć swoje zdanie na ten temat bez znajomości języka, co prowadzi do aberracji. Widzimy tego żałosny przykład w „Vorhalle” skądinąd szacownego Rittera”. Gdy Ritter przygotowywał się do wyjazdu do Azji, źródła nagromadziły się jeszcze bardziej, potęgując tym samym problem poruszony przez Schlegla.

Konsekwencją jego indukcyjnych metod badawczych było coraz większe zainteresowanie Rittera obserwacją planety jako organizmu złożonego z jednostek geograficznych. We wstępie do „Geografii” stwierdza: „Tak więc wielkie kontynenty stanowią geodezyjny widok tylu mniej lub bardziej odrębnych całości, które uważamy tu za wielkie jednostki ziemi w ogóle.” Najpierw po zidentyfikowaniu jednostek ziemi, a następnie opisaniu ich poprzez rozległe badania, mógł Ritter wyobrazić sobie całość, której całość jest większa niż suma jej części.

Ritter wyjaśnia rozwój jednostki geograficznej i dąży do stworzenia naturalnego systemu geograficznego. Porównując geografię do teorii języka lub filozofii, uważał, że należy zrozumieć każdy „Erdgegend” (obszar Ziemi) i jego charakterystyczne pozory oraz naturalne związki, nie opierając się na absolutnej pracy czystego opisu i klasyfikacji. Dokonując podziału Ziemi na „Erdgegende” stworzył teorię obszaru, którą uważał za niezbędną dla dociekań geograficznych. Ponadto Ritter uważał, że obszary istnieją a priori i zostały ukształtowane przez człowieka.

Skonstruowanie teorii geograficznej wokół tego obszaru pozwoliło Ritterowi na dokonanie pracy porównawczej, do której dążył w zakończeniu swego wielkiego dzieła. Podnosząc znaczenie obszaru, badał on następnie osobliwości każdej z miejscowości, pamiętając oczywiście o odzwierciedleniu wpływu życia organicznego, głównie człowieka, na daną miejscowość. Po zakończeniu tego procesu można było dokonać ostatniego elementu w metodzie Rittera, czyli porównania.

Bogactwo wiedzy, do którego dążono, miało stanowić fundament, na którym można by następnie dokonać porównań między badanymi miejscowościami czy obszarami. Wiedza ta pozwoliłaby wyłonić z wyczerpujących badań „czystą naukę”. Nieodłącznym elementem rozumienia tego obszaru przez Rittera jest rola Boga w jego tworzeniu. Wierzył, że kształt Ziemi funkcjonuje jako sposób, w jaki Bóg może rozmawiać z ludźmi, aby jego wola mogła się wypełnić. Wolą Boga był rozwój i spełnienie stworzonych obszarów.

Format pracy

W chwili śmierci Ritter stworzył zadziwiającą ilość literatury geograficznej zawartej w samej „Erdkunde”. Liczy ona 21 tomów składających się z 19 części, które można z grubsza podzielić na 6 działów

1. Afryka (I) 1822 r.

2. Azja Wschodnia (II-VI) 1818-1836 r.

3. Azja Zachodnia (VII-XI) 1837-1844 r.

4. Arabia (XII-XIII) 1846-1847 r.

5. Półwysep Synaj (XIV-XVII) 1847-1848 r.

6. Azja Mniejsza (XVIII-XIX) 1850-1852 r.

Arcydzieło Rittera, 19-tomowa Die Erdkunde im Verhältniss zur Natur und zur Geschichte des Menschen (Geografia w odniesieniu do przyrody i historii ludzkości), napisana w latach 1816-1859, rozwinęła w sposób niezwykle długi temat wpływu środowiska fizycznego na działalność człowieka. Jest to encyklopedia wiedzy geograficznej. Ritter rozwinął i ugruntował traktowanie geografii jako badania i nauki. Jego podejście zostało zatwierdzone i przyjęte przez wszystkich geografów.

Pierwszy tom Die Erdkunde został ukończony w Berlinie w 1816 roku, a jego część została opublikowana w roku następnym. Całość pierwszego tomu ukazała się dopiero w 1832 roku, a kolejne tomy ukazywały się z prasy w szybkim tempie. Die Erdkunde w chwili śmierci Rittera pozostała niekompletna, obejmując jedynie Azję i Afrykę.

Wiele pism Rittera było drukowanych w Monatsberichte Berlińskiego Towarzystwa Geograficznego oraz w Zeitschrift für allgemeine Erdkunde. Jego Geschichte der Erdkunde und der Entdeckungen (1861), Allgemeine Erdkunde (1862) i Europa (1863) zostały wydane pośmiertnie. Niektóre z jego prac zostały przetłumaczone na język angielski przez W. L. Gage’a: Comparative Geography (1865), oraz The Comparative Geography of Palestine and the Sinaitic Peninsula (1866)

Źródła

1. Carl Ritter
2. Carl Ritter
3. ^ Browning, Peter (1986) Place Names of the Sierra Nevada. Berkeley: Wilderness Press. p. 183.
4. ^ a b c d Beck, Hanno (1979). Carl Ritter Genius of Geography: On his Life and Work. Berlin: Dietrich Reimer Verlag. pp. 75–113. ISBN 3-496-00118-6.
5. Hans-Hartmut Schauer, Quedlinburg – Fachwerkstadt, weltkulturerbe, Verlag Bauwesen Berlin 1999, ISBN 3-345-00676-6, Seite 20
6. Hans-Dietrich Schultz: „Heldengeschichten“ oder: Wer hat die Geographie (neu) begründet, Alexander von Humboldt oder Carl Ritter? In: Bernhard Nitz, Hans-Dietrich Schultz, Marlies Schulz (Hrsg.): 1810–2010: 200 Jahre Geographie in Berlin (= Berliner Geographische Arbeiten, 115). Berlin 2010, S. 1–45, hier S. 18
7. Sascha Leufke (Autor), Michael Hemmer, Gabriele Schrüfer, Jan Christoph Schubert (Hrsg.): Klimazonen im Geographieunterricht – Fachliche Vorstellungen und Schülervorstellungen im Vergleich in Münsteraner Arbeiten zur Geographiedidaktik, Band 02, 2011, PDF. S. 13–14.
8. Rudolf Vierhaus (Hrsg.): Deutsche Biographische Enzyklopädie. 2., überarbeitete und erweiterte Auflage. Band 8. Saur, München 2007, S. 442 (Digitalisathttp://vorlage_digitalisat.test/1%3D~GB%3DIG3Rp8NAO8EC~IA%3D~MDZ%3D%0A~SZ%3DPA442~doppelseitig%3D~LT%3D~PUR%3D).
9. Carl Ritter „Montblanc”, uitg. Mahler Verlag, Stühlingen (2008)
10. ^ [a b] SNAC, SNAC Ark-ID: w6765nrp, omnämnd som: Carl Ritter, läs online, läst: 9 oktober 2017.[källa från Wikidata]
11. ^ [a b] Aleksandr M. Prochorov (red.), ”Риттер Карл”, Большая советская энциклопедия : [в 30 т.], tredje utgåvan, Stora ryska encyklopedin, 1969, läst: 28 september 2015.[källa från Wikidata]
12. ^ Royal Geographical Society, Gold Medal Recipients, Royal Geographical Society, 2022, läs online.[källa från Wikidata]